เสริมเกราะป้องกันลูกจากยาเสพติด เริ่มที่ครอบครัว | Advertorial
ยาเสพติดอาจไม่ใช่เรื่องที่ต้องรอให้ลูกเรียนรู้จากห้องเรียน แต่ครอบครัวต่างหากที่เป็นจุดเริ่มต้นสำคัญในการสร้างภูมิคุ้มกันให้ลูกห่างไกลจากยาเสพติด ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าพ่อแม่คือเป็นแบบอย่างที่มีบทบาทในการสอนให้ลูกมีทักษะการรับมือจากภัยอันตรายในสังคมอย่าง ‘ยาเสพติด’
จากรายงานของ World Drug Report 2022 ของสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC : United Nations Office on Drugs and Crime) ชี้ให้เห็นว่าในปี 2563 มีประชากรกว่า 284 ล้านคนทั่วโลกที่ใช้ยาเสพติด นอกจากนี้ สถิติเผยอีกว่าอายุของผู้ใช้ยาเสพติดน้อยลงเรื่อย ๆ และเยาวชนยังมีแนวโน้มใช้ยาเสพติดในปริมาณมากกว่าผู้ใหญ่
สำหรับประเทศไทยเองยังพบว่าในปี 2565 เยาวชนที่มีอายุต่ำกว่า 24 ปี ได้เข้ารับการบำบัดสารเสพติดมากกว่า 30,000 คน จากทั้งหมด 120,915 คน สะท้อนให้เห็นว่าสถานการณ์ยาเสพติดในเยาวชนเป็นเรื่องที่น่ากังวลเป็นอย่างมาก ดังนั้น พ่อแม่จึงจำเป็นที่จะต้องเข้ามามีส่วนร่วมในการปกป้องลูกให้ห่างไกลจากยาเสพติด ซึ่งเป็นอันตรายทั้งต่อสุขภาพและส่งผลกระทบต่อครอบครัวและสังคมในวงกว้าง
ทำไมยาเสพติดแพร่หลายในหมู่เด็กมากขึ้น
เดิมทีเหตุผลหลักที่ทำให้เด็กและเยาวชนเริ่มทดลองใช้สารเสพติดมักเกิดจากความเครียดและความกดดันจากสังคมรอบข้าง ทั้งในด้านการเรียน ความสัมพันธ์กับเพื่อน หรือแม้แต่ครอบครัว รวมถึงความอยากรู้อยากลองตามธรรมชาติของเด็กที่เข้าสู่วัยแรกรุ่น หรือบางคนอาจลองใช้ยาเสพติดตามเพื่อน
อย่างไรก็ตาม สสส. เผยว่าสิ่งที่น่าเป็นห่วงคือในปัจจุบันเด็กมีโอกาสเข้าถึงยาเสพติดได้ง่ายขึ้น เนื่องจากการแพร่หลายของสื่อออนไลน์ที่เป็นช่องทางการซื้อขายยาเสพติดอย่างง่ายดาย และราคายาเสพติดที่ต่ำลงเป็นประวัติการณ์
ผลกระทบการใช้ยาเสพติดในเด็ก
อย่างที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่ายาเสพติดมีโทษมากมายไม่เพียงแต่ผลกระทบต่อตัวผู้เสพอย่างเยาวชนเท่านั้น แต่ยังสร้างผลกระทบอย่างกว้างขวางต่อครอบครัว สังคม และประเทศอีกด้วย
ผลกระทบของยาเสพติดด้านสุขภาพ
การใช้ยาเสพติดในเด็กและเยาวชนมีผลกระทบร้ายแรงต่อสุขภาพแบบที่ไม่อาจมองข้ามได้ โดยยาเสพติดมีฤทธิ์ทำลายเซลล์สมอง ซึ่งส่งผลให้ประสิทธิภาพการทำงานของสมองลดลง และอาจทำให้สมองไม่ได้รับการพัฒนาอย่างเหมาะสมตามช่วงวัย รวมถึง นำไปสู่อาการทางจิตใจอื่น ๆ เช่น ซึมเศร้า วิตกกังวล สมาธิสั้น และขาดสติสัมปชัญญะ นอกจากนี้ ร่างกายของเด็กยังจะอ่อนแอลงอย่างเห็นได้ชัด เนื่องจากยาเสพติดทำลายอวัยวะต่าง ๆ ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ง่าย ยิ่งไปกว่านั้น การใช้ยาเสพติดโดยขาดความรู้ยังนำไปสู่อันตรายถึงชีวิตได้อีกด้วย
ผลกระทบของยาเสพติดด้านสังคม
นอกเหนือจากผลกระทบต่อร่างกายของผู้เสพยาเสพติดแล้ว ยาเสพติดยังส่งผลกระทบต่อสังคมอีกด้วย โดยยาเสพติดเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักที่ทำลายความสัมพันธ์ระหว่างผู้เสพและคนรอบข้าง ทั้งเพื่อน ครอบครัว และญาติพี่น้อง ผู้ที่ติดยาเสพติดมักจะแสดงพฤติกรรมที่เป็นอันตรายเนื่องจากขาดสติ เช่น ขโมยหรือขู่กรรโชกทรัพย์คนใกล้ตัวเพื่อนำเงินไปซื้อยา จากนั้นอาจลุกลามไปสู่ผู้คนภายนอกครอบครัว ส่งผลให้เกิดความไม่มั่นคงในสังคมและอาจกระทบต่อระบบเศรษฐกิจของประเทศไทยต่อไปในอนาคต
สังเกตหากลูกใช้ยาเสพติด
โดยทั่วไปลูกมักจะไม่แสดงออกให้เห็นชัดเจนว่ามีการใช้ยาเสพติด พ่อแม่จึงจำเป็นต้องคอยสอดส่องพฤติกรรมของลูกอย่างใกล้ชิด โดย สสส. ได้แนะนำแนวทางการสังเกตพฤติกรรมที่อาจบ่งชี้ว่าลูกกำลังใช้ยาเสพติด ดังนี้
- สังเกตการใช้เงิน: ตรวจสอบว่าลูกมีการใช้จ่ายมากกว่าปกติหรือไม่ และสอบถามเหตุผลเพื่อดูว่าลูกอาจนำเงินไปซื้อยาเสพติดหรือไม่
- ตรวจสอบอุปกรณ์เสพยา: สังเกตสิ่งของที่อาจใช้ในการเสพยา เช่น ไฟแช็ก กระดาษฟอยด์ หลอด และเข็มฉีดยา
- สังเกตนิสัยการโกหก: หากลูกเริ่มโกหกเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ อาจเป็นสัญญาณว่าเขากำลังพัฒนานิสัยโกหกในเรื่องที่สำคัญมากขึ้น
- ตรวจสอบพฤติกรรมลักขโมย: หากมีสิ่งของมีค่าในบ้านหายไป อาจเป็นเพราะลูกขโมยไปขายเพื่อหาเงินซื้อยา
- สังเกตความรับผิดชอบ: ดูว่าลูกเริ่มเกียจคร้านหรือขาดความรับผิดชอบในชีวิตประจำวันหรือไม่ เพราะฤทธิ์ของยาเสพติดอาจทำให้ความกระตือรือร้นและสมาธิลดลง
- ตรวจสอบสุขภาพร่างกาย: สังเกตว่าลูกดูไม่แข็งแรง ป่วยบ่อย หรือมีร่างกายอ่อนแอผิดปกติหรือไม่
- สังเกตอารมณ์: หากลูกมีอาการฉุนเฉียวหรือเศร้าซึมอย่างผิดปกติ อาจเป็นสัญญาณที่พ่อแม่ควรให้ความสนใจอย่างใกล้ชิด
- ดูการคบเพื่อน: ควรใส่ใจลูกให้มากขึ้น หากลูกเริ่มเก็บตัวจากคนใกล้ชิดและหันไปพูดคุยกับคนแปลกหน้ามากขึ้น
การสังเกตพฤติกรรมเหล่านี้อาจทำให้คุณพ่อคุณแม่สามารถเข้าช่วยเหลือลูกได้ทันเวลา ก่อนที่ยาเสพติดจะเข้ามากัดกินชีวิตของลูก
Do & Don’t สอนลูกอย่างไรให้ห่างไกลยาเสพติด
1. หาความรู้ที่ถูกต้องเกี่ยวกับยาเสพติด
พ่อแม่เป็นจุดเริ่มต้นสำคัญในการปลูกฝังความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับยาเสพติด หากพ่อแม่ขาดความรู้หรือประสบการณ์เกี่ยวกับเรื่องนี้ ควรเริ่มศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับประเภทต่าง ๆ ของยาเสพติดและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นต่อลูก เพื่อเตรียมความพร้อมให้ลูกมีทักษะชีวิตที่เหมาะสม สามารถรู้เท่าทัน และปกป้องตนเองจากการเสพติดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2. เติบโตไปพร้อมกับลูก และรับฟังอย่างใส่ใจ
การใช้เวลาร่วมกันในครอบครัวและการรับฟังเรื่องราวต่าง ๆ จากลูก เช่น เรื่องการเรียน เพื่อน หรือปัญหาเล็ก ๆ น้อย ๆ จะช่วยให้ลูกเปิดใจและรู้สึกต้องการพึ่งพาพ่อแม่เมื่อมีปัญหา แทนการหันไปใช้ยาเสพติด พ่อแม่ควรใช้ความคิดเห็นที่เปิดกว้างในการสื่อสาร โดยไม่ใช้วิธีการข่มขู่ เพราะอาจทำให้ลูกเกิดการต่อต้านและตัดสินใจใช้ยาเสพติดในท้ายที่สุด
3. กฎเกณฑ์ VS ข้อบังคับ
การตั้งกฎเกณฑ์เป็นเรื่องธรรมชาติของพ่อแม่ทุกคนเพื่อให้ลูกใช้ชีวิตในทิศทางที่เหมาะสม แต่การตั้งกฎควรมาพร้อมกับการอธิบายเหตุผลที่ชัดเจน เพื่อให้ลูกเข้าใจที่มาของกฎเกณฑ์นั้น ๆ แทนที่จะมองว่าเป็นข้อบังคับที่จำกัดเสรีภาพ จนอาจทำให้ลูกเกิดอาการต่อต้านและอยากที่จะแหกกฎที่ตั้งไว้
4. สอนให้ลูกเห็นคุณค่าของตัวเอง
การได้รับการยอมรับจากสังคมเป็นสิ่งที่ทุกคนต้องการ รวมถึงตัวลูกของคุณด้วย โดยเฉพาะจากกลุ่มเพื่อนที่มีอิทธิพลอย่างมาก ดังนั้น การสอนให้ลูกตระหนักถึงคุณค่าของตัวเองและการส่งเสริมในสิ่งที่เขาถนัด จะช่วยให้ลูกมีจิตใจที่เข้มแข็งและสามารถต้านทานการถูกล่อลวงจากยาเสพติดได้
5. เป็นแบบอย่างที่ดี
เด็กเปรียบเสมือนผ้าขาวที่ต้องการแบบอย่างในชีวิตที่ไว้ใจได้ พ่อแม่ซึ่งเป็นบุคคลที่ใกล้ชิดที่สุดจึงมีบทบาทสำคัญในการเป็นต้นแบบสำหรับลูก ๆ ดังนั้น พ่อแม่ควรเป็นแบบอย่างที่ดี โดยไม่ยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติด เพื่อให้ลูกได้เห็น เพราะหากพ่อแม่สอนให้ลูกหลีกเลี่ยงยาเสพติด แต่ไม่ปฏิบัติตามคำสอน สุดท้ายแล้วทุกอย่างที่สอนไปก็จะไร้ความหมาย
การป้องกันลูกจากยาเสพติดเริ่มต้นจากความรักและความเข้าใจจากที่บ้าน สิ่งสำคัญคือการสร้างบรรยากาศภายในครอบครัวที่อบอุ่นและเปิดกว้าง เพื่อให้ลูกรู้สึกว่ามีคนที่พร้อมรับฟังและสนับสนุนเขาในทุกเรื่อง จนวันหนึ่งลูกพร้อมที่จะก้าวสู่สังคมที่กว้างใหญ่อย่างแข็งแกร่งแม้ไม่ต้องพึ่งพายาเสพติด
