ล้างมือด้วย ‘สบู่ VS เจลแอลกอฮอล์’ แบบไหนดีต่อลูกมากกว่า
ในช่วงวัยเรียนรู้ เด็ก ๆ มักจะอยากสำรวจโลกผ่านการสัมผัสสิ่งต่าง ๆ รอบตัว ซึ่งเป็นเรื่องธรรมชาติของการพัฒนาทักษะและการเรียนรู้ แต่สิ่งที่มักมากับการสัมผัสเหล่านี้คือเชื้อโรคที่อาจทำให้คุณพ่อคุณแม่กังวลใจ โดยเฉพาะเรื่องสุขอนามัยของลูก การล้างมือจึงเป็นกุญแจสำคัญที่จะช่วยลดความเสี่ยงของเชื้อโรค แต่ระหว่าง สบู่ กับ เจลแอลกอฮอล์ อะไรคือทางเลือกที่เหมาะสมและปลอดภัยกว่าสำหรับลูกน้อย? มาดูคำตอบไปพร้อมกันค่ะ
ทำไมการล้างมือจึงสำคัญ?
ในแต่ละวันมือของลูก ๆ ต้องสัมผัสกับสิ่งต่าง ๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็นของเล่น อาหาร โทรศัพท์ หรือสิ่งต่าง ๆ รอบตัว ซึ่งล้วนเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค การสัมผัสดวงตา จมูก หรือปากด้วยมือที่ไม่สะอาด รวมถึงการใช้สิ่งของร่วมกับผู้อื่น อาจทำให้เชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายและก่อให้เกิดโรคได้ การล้างมือจึงเป็นวิธีที่ง่ายและมีประสิทธิภาพที่สุดในการป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค โดยควรล้างมือในช่วงเวลาสำคัญ เช่น ก่อนและหลังการเตรียมและรับประทานอาหาร การดูแลผู้ป่วย การทำแผล หรือหลังการใช้ห้องน้ำ ไอ จาม และสัมผัสสัตว์ พร้อมทั้งควรล้างมือให้ถูกวิธีเพื่อผลลัพธ์ที่ดีที่สุด โดยกรมอนามัยได้แนะนำขั้นตอนการล้างมือด้วยสบู่ที่ถูกต้อง ซึ่งประกอบด้วย 7 ขั้นตอน ดังนี้
- ใช้ฝ่ามือถูกัน
- ใช้ฝ่ามือถูหลังมือและซอกนิ้ว ทั้ง 2 ข้าง
- ใช้ฝ่ามือถูฝ่ามือและซอกนิ้ว ทั้ง 2 ข้าง
- ใช้หลังนิ้วถูฝ่ามือ ทั้ง 2 ข้าง
- ถูนิ้วหัวแม่มือด้วยการกำฝ่ามือรอบนิ้วแล้วหมุน
- ใช้ปลายนิ้วถูขวางฝ่ามือ
- ถูรอบข้อมือ
ล้างมือด้วยเจลแอลกอฮอล์แทนสบู่ได้จริงหรือ?
การล้างมือด้วยน้ำและสบู่ถือเป็นวิธีการที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการขจัดสิ่งสกปรก ฝุ่น ไมโครไบโอม และสารเคมีที่อยู่บนมือ เนื่องจากสบู่จะช่วยละลายสิ่งสกปรกและเชื้อจุลินทรีย์ที่อยู่บนมือได้ ในขณะที่น้ำที่ไหลผ่านจะช่วยชำระล้างสิ่งสกปรกเหล่านี้ออกไปอย่างหมดจด
อย่างไรก็ตาม การล้างมือด้วยสบู่บ่อย ๆ อาจทำให้ผิวแห้งหรือเกิดอาการระคายเคืองได้ ดังนั้น เจลแอลกอฮอล์จึงอีกทางเลือกหนึ่งที่มีประสิทธิภาพในการใช้แทนสบู่ สำหรับผู้ที่ต้องล้างมือหลายครั้งต่อวัน หรือในกรณีที่ไม่สะดวกล้างมือด้วยน้ำและสบู่ เช่น ขณะเดินทาง หรืออยู่ในพื้นทีที่ไม่มีน้ำสะอาด เนื่องจากแอลกอฮอล์มีคุณสมบัติเป็นสารต้านจุลชีพ ได้แก่ แบคทีเรีย ไวรัส และเชื้อรา โดยสามารถฆ่าและหยุดยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อได้ เพียงเทเจลลงบนฝ่ามือในปริมาณที่เหมาะสมและถูมือให้ทั่วเป็นเวลา 15-20 วินาที จนแห้งสนิท แต่ทั้งนี้ การใช้เจลแอลกอฮอล์ยังมีข้อจำกัดหลายประการ เพราะไม่สามารถล้างคราบสกปรกที่มองเห็นได้ หรือสารคัดหลั่ง เช่น เหงื่อหรือไขมัน อีกทั้งอาจทำให้ผิวแห้งหรือระคายเคืองหากใช้บ่อยหรือในปริมาณที่มากเกินไป และไม่เหมาะกับเด็กทารก เนื่องจากอาจเกิดการระคายเคืองจากส่วนผสมของแอลกอฮอล์
ข้อดีของการล้างมือด้วยสบู่
- ทำความสะอาดสิ่งสกปรกได้อย่างล้ำลึก
- อ่อนโยนต่อผิว หากเลือกใช้สบู่สำหรับเด็ก
ข้อเสียของการล้างมือด้วยสบู่
- ต้องใช้น้ำในการล้างมือ
- ใช้เวลามากกว่าเจลแอลกอฮอล์ เนื่องจากต้องถูและล้างน้ำประมาณ 20 วินาที
ข้อดีของการล้างมือด้วยเจลแอลกอฮอล์
- พกพาสะดวก ใช้งานง่ายในทุกสถานการณ์
- ฆ่าเชื้อได้รวดเร็ว โดยเฉพาะแบคทีเรียและไวรัสบางชนิด
ข้อเสียของการล้างมือด้วยเจลแอลกอฮอล์
- ไม่สามารถล้างคราบสกปรกหรือสารคัดหลั่งที่มองเห็นได้
- อาจทำให้ผิวแห้งหรือระคายเคืองหากใช้บ่อยเกินไป
- ไม่เหมาะสำหรับเด็กทารก เพราะอาจทำให้เกิดการระคายเคือง
เลือกเจลแอลกอฮอล์ล้างมืออย่างไรให้ปลอดภัยต่อลูกน้อย
หลักจากได้รู้ถึงความสำคัญและความแตกต่างของการล้างมือด้วยสบู่และเจลแอลกอฮอล์ไปแล้ว คุณพ่อคุณแม่หลายคนอาจมีคำถามว่าแล้วจะต้องเลือกเจลแอลกอฮอล์อย่างไรจึงจะปลอดภัยต่อลูกน้อย โดยเทคนิคสำคัญที่ควรคำนึงมีเพียง 4 อย่างเท่านั้น ได้แก่
- เลือกเจลแอลกอฮอล์ที่มีส่วนผสมที่ปลอดภัย ซึ่งควรเป็นแอลกอฮอล์บริสุทธิ์ เอทิลแอลกอฮอล์ หรือ เอทานอล (Ethyl alcohol) และเป็น Food Grade ที่ปลอดภัยเมื่อเด็กสัมผัสหรือนำมือเข้าปาก โดยจะไม่ทิ้งสารตกค้าง หรือทำให้ระคายเคือง
- เลือกเจลแอลกอฮอล์ที่มีความเข้มข้น 70% ขึ้นไป เพื่อให้มั่นใจว่าเจลแอลกอฮอล์จะมีประสิทธิภาพมากพอในการฆ่าเชื้อโรค แต่ไม่ควรเกิน 90% เพราะจะทำให้มีผลต่อการฆ่าเชื้อ ผิวแห้งระคายเคือง และทำให้แอลกอฮอล์ระเหยเร็ว
- เลือกเจลแอลกอฮอล์ที่มีความอ่อนโยนต่อผิว เนื่องจากผิวของเด็กมีความบอบบางสูง ส่วนผสมบางชนิดอาจทำให้มือของลูกแห้งลอก หรือระคายเคืองได้
- บรรจุภัณฑ์ปิดสนิท มีฉลากระบุชัดเจน เพื่อให้มั่นใจในคุณภาพควรมีฉลากระบุชื่อ ส่วนผสม ผู้ผลิต วันเดือนปีที่ผลิต เลขจดแจ้งที่แสดงการขึ้นทะเบียนกับ อย. อย่างชัดเจน และมีบรรจุภัณฑ์ที่ดีปิดสนิทป้องกันการระเหยของแอลกอฮอล์
ไม่ว่าจะล้างมือด้วยสบู่หรือเจลแอลกอฮอล์ ก็มีข้อดีทั้งสองอย่างขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของสถานการณ์ แต่สิ่งสำคัญคือการปลูกฝังนิสัยการล้างมือที่ถูกต้องและปลอดภัยให้ลูกน้อย เพราะสุขอนามัยที่ดีเริ่มต้นจากการดูแลเอาใจในทุก ๆ วัน
