ประโยชน์ล้ำค่าจาก ‘นมแม่’
ที่ลูกน้อยควรได้รับตั้งแต่แรกเกิด
น้ำนมแม่เปรียบเสมือนวัคซีนเข็มแรกของลูกน้อย เพราะในน้ำนมแม่มีสารอาหารเป็นประโยชน์ที่จะช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้ลูกเติบโตอย่างแข็งแรงสมบูรณ์ แต่สารอาหารในน้ำนมแม่นั้นมีการเปลี่ยนแปลงผ่านกระบวนการสร้างน้ำนมในร่างกายอยู่ตลอด สำหรับคุณแม่ที่ตั้งใจว่าจะให้นมลูกเองจำเป็นต้องรู้ว่าสารอาหารในน้ำนมแม่ของแต่ละระยะว่ามีความสำคัญแค่ไหน หากพลาดไปลูกน้อยก็จะไม่ได้สารอาหารที่ควรได้รับ
3 ระยะของน้ำนมแม่ แหล่งคุณประโยชน์ที่ลูกควรได้รับ
การให้ลูกน้อยรับน้ำนมแม่นอกจากจะต้องให้ตั้งแต่แรกเกิดต่อเนื่องไปจนถึงอายุ 2 ขวบแล้ว ในน้ำนมแม่แต่ละระยะยังให้สารอาหารช่วยสร้างภูมิคุ้มกันของลูกที่ยังไม่สมบูรณ์ได้แตกต่างกัน เรามาดูกันดีกว่าว่าในน้ำนมแม่ทั้ง 3 ระยะนี้มีประโยชน์ต่อลูกน้อยอย่างไรบ้าง
นมแม่ระยะที่ 1 เป็นหัวน้ำนม (Colostrum)
น้ำนมแม่ระยะแรกจะสร้างขึ้นช่วง 1-3 วันหลังคลอดเท่านั้น นมแม่ในช่วงนี้คือ ‘น้ำนมเหลือง’ หรือ ‘หัวน้ำนม’ เป็นน้ำนมที่อุดมสมบูรณ์มาก เต็มไปด้วยสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตด้านสมองและการมองเห็นของลูกน้อย เช่น
- Immunoglobulin (IgA), Lactoferrin (แล็กโทเฟอร์ริน), เซลล์เม็ดเลือดขาว และโปรตีนต่าง ๆ ช่วยสร้างระบบภูมิคุ้มกันร่างกายลูกตั้งแต่แรกเกิด ถือเป็นสารอาหารที่สร้างภูมิต้านทานที่ดีให้ลูกมากที่สุด
- ปริมาณแร่ธาตุและวิตามินต่าง ๆ เช่น โซเดียม คลอไรด์ แมกนีเซียม ช่วยเสริมสร้างความแข็งแรง การเจริญเติบโตด้านสมอง และการมองเห็นของลูก
- หัวน้ำนมยังมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อน ๆ ช่วยกระตุ้นการทำงานของลำไส้ เพื่อให้ลูกขับถ่ายขี้เทาออกมา ลดโอกาสอาการตัวเหลืองที่อาจเกิดขึ้นได้
นมแม่ระยะที่ 2 เป็นน้ำนมใส (Transitional milk)
ช่วง 5-14 วันหลังคลอด น้ำนมแม่จะมีสีขาวขึ้น เข้าสู่น้ำนมช่วงเปลี่ยนผ่านจากหัวน้ำนมแม่เป็นน้ำนมแม่
- มีสารอาหารเพิ่มขึ้นในปริมาณที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของร่างกายลูกน้อย ทั้งไขมัน น้ำตาล และวิตามิน (ละลายน้ำได้ค่อนข้างสูง) และนมแม่ในระยะนี้จะมีปริมาณแคลอรีมากกว่าระยะแรก
นมแม่ระยะที่ 3 เป็นน้ำนมขาว (Mature milk)
หลังจากคลอด 2 สัปดาห์เป็นต้นไปจะเข้าสู่น้ำนมแม่ระยะที่ 3 ปริมาณน้ำนมและสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของร่างกายลูกน้อยจะเพิ่มขึ้น น้ำนมมีลักษณะเป็นน้ำนมสีขาว มีไขมันมาก และหากลูกดูดนมแม่อย่างถูกวิธีก็จะยิ่งช่วยให้แม่สร้างน้ำนมให้เพียงพอต่อลูกได้ แต่ถ้าพยายามปั๊มนมแล้วก็ยังได้น้อยอยู่ แนะนำ สุดยอดแห่ง ‘อาหารเพิ่มน้ำนม’ ยิ่งกิน ยิ่งไหล คุณแม่ร้องว้าว!
- มีโปรตีน Beta-casein (เบต้าเคซีน), Lactoferrin (แล็กโทเฟอร์ริน), Immunoglobulin (IgA), Lysozyme (ไลโซไซม์) และ Serum Albumin (แอลบูมินในซีรัม) โปรตีนแต่ละตัวช่วยเพิ่มภูมิต้านทาน ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อโรค ช่วยลดการติดเชื้อต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี
- กรดไขมันจำเป็น DHA (Docosahexaenoic Acid) และ AA (Arachidonic Acid) ส่งผลต่อการพัฒนาระบบประสาทและการมองเห็นของลูกน้อย
- ในน้ำนมแม่มีคาร์โบไฮเดรตสายสั้น (HMOs) มากกว่า 200 ชนิด และมีมากกว่าปริมาณที่พบในนมวัวถึง 5 เท่า ซึ่ง HMOs มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์และแบคทีเรีย มีส่วนช่วยสร้างระบบภูมิคุ้มกันให้ลูกได้
- วิตามิน A, B1, B2, B6, B12, C, D, E, K และแร่ธาตุอย่าง เหล็ก แคลเซียม ไอโอดีน ที่สำคัญต่อร่างกายลูก
- สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ ได้แก่ Antioxidant และ Growth Factor ที่ส่งผลต่อการทำงานของระบบทางเดินลำไส้ เส้นเลือด ระบบประสาท และระบบฮอร์โมนในร่างกายที่ควบคุมการเจริญเติบโต
ประโยชน์ของนมแม่ที่ลูกน้อยต้องการ
1. นมแม่ช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรคที่ดี
เด็กแรกเกิดยังมีภูมิคุ้มกันที่ไม่สมบูรณ์ นมแม่จึงมีความสำคัญด้วยองค์ประกอบด้านการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันเป็นอย่างมาก เพื่อที่จะได้มีภูมิคุ้มกันต่อความเจ็บป่วย ด้วยการสร้าง Antibody มาต้านการติดเชื้อจากแบคทีเรีย ป้องกันการติดเชื้อไวรัสบางชนิด เช่น โรคติดเชื้อทางเดินหายใจ (RSV) หรือโรคงูสวัด รวมถึงช่วยลดโอกาสเกิดโรคภูมิแพ้ในเด็กได้ หากมีภูมิคุ้มกันที่ดีตั้งแต่เด็กก็จะช่วยปกป้องลูกจากโรคร้ายแรงต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้อีกด้วย
2. นมแม่มีประโยชน์ต่อการเจริญเติบโต
เมื่อลูกได้รับนมแม่ที่มีความสำคัญต่อการพัฒนาร่างกายให้เติบโตเป็นปกติ พอลูกเริ่มโตเข้าสู่ช่วงฝึกเดินเขาจะมีการทรงตัวที่ดี เพราะสารอาหารจากนมแม่ที่ได้รับมาตลอดมีส่วนช่วยสร้างกระดูกและกล้ามเนื้อที่แข็งแรง และยังช่วยเรื่องสุขภาพช่องปาก ฟันขึ้นเรียงตัวสวย ไม่ทับซ้อน และไม่ผุ กร่อน
3. ประโยชน์จากนมแม่ช่วยพัฒนาสมองลูก
นอกจากเด็กที่ได้รับนมแม่จะมีโอกาสพัฒนา IQ หรือความฉลาดทางเชาวน์ปัญญาได้ดีกว่าเด็กที่ได้รับนมผสมแล้ว สารอาหารในนมแม่ยังช่วยเรื่องพัฒนาการด้านสมองและเซลล์ประสาทให้ทำงานได้อย่างสมบูรณ์อีกด้วย โดยเฉพาะกรณีทารกคลอดก่อนกำหนด นมแม่ถือว่าเป็นแหล่งคุณประโยชน์ที่สำคัญที่สุด เพราะสารอาหารต่าง ๆ จะช่วยพัฒนาสมองให้เป็นปกติ ช่วยลดโอกาสเสี่ยงต่อโรคต่าง ๆ ในอนาคตได้
ประโยชน์ของนมแม่ต่อการเจริญเติบโตของลูกนั้นมีมากมาย แต่ถ้าเก็บถุงน้ำนมผิดวิธีอาจทำให้สารอาหารต่าง ๆ สูญหายได้ มาเช็กกันหน่อยว่า สต็อกนมแม่ทุกหยดให้คงคุณภาพด้วยทริคการใช้ถุงเก็บน้ำนมอย่างถูกวิธี มีอะไรบ้าง พร้อมทั้งวิธี ป้องกันน้ำนมแม่เลอะเสื้อ ด้วยทริคเลือกแผ่นซับน้ำนม
